Sổ Tay Tham Khảo Lua 5.1 Bản Tiếng Việt

Vài tháng trước, tôi đã phân công một đồng nghiệp dành thời gian làm việc để dịch tài liệu tham khảo chính thức của Lua. Mục đích ban đầu là muốn người dịch có cơ hội hiểu sâu hơn về ngôn ngữ này thông qua quá trình chuyển ngữ. Đồng thời, khi mọi người tra cứu tài liệu cũng sẽ thuận tiện hơn.

Tuy nhiên, kết quả không như mong đợi. Bản dịch tiếng Việt trải qua vài tháng hiệu đính liên tục nhưng tính dễ đọc vẫn còn nhiều hạn chế. Mỗi lần tôi cần tra cứu thông tin trong tài liệu đều phát hiện ra việc đọc bản gốc tiếng Anh vẫn hiệu quả hơn. Điều khiến tôi thất vọng không phải là văn phong dịch còn gượng gạo, mà là vào những phần quan trọng thì lại dịch một cách mơ hồ, thậm chí sai lệch nội dung.

Kinh nghiệm này củng cố quan điểm của tôi về việc dịch tài liệu kỹ thuật: Yếu tố quan trọng nhất là sự am hiểu nội dung gốc, tiếp theo là khả năng tổ chức ngôn ngữ Việt, và cuối cùng mới đến trình độ tiếng Anh.

Vào một ngày cuối tuần bốc đồng, tôi quyết định tự tay dịch thử (ban đầu chỉ định kiểm tra thời gian cần thiết để hoàn thành một tài liệu cùng độ dài). Sau hai buổi miệt mài gõ bàn phím, tôi đã hoàn thành khoảng 12.000 từ tiếng Việt phần quan trọng nhất về ngôn ngữ Lua - đúng thật là “đau cả tay”!

Tôi tự nhận trình độ tiếng Anh của mình không cao, khả năng tiếng Việt cũng chỉ ở mức trung bình. Tuy nhiên, ưu điểm lớn nhất là tôi nắm rất rõ ngôn ngữ Lua, điều kiện tiên quyết để dịch tài liệu kỹ thuật. Do đó, bản dịch này có lẽ vẫn dùng được.

Về thuật ngữ chuyên ngành, tôi không hoàn toàn tuân theo cách dịch truyền thống. Thay vào đó, tôi ưu tiên những từ ngữ gần gũi nhưng phải chính xác. Với các thuật ngữ phổ biến, tôi thống nhất dùng từ tiếng Việt tương ứng và chỉ ghi chú tiếng Anh ở lần xuất hiện đầu tiên, ví dụ: sự kiện (event), phương thức meta (metamethod).

Với những thuật ngữ khó chuyển ngữ, tôi giữ nguyên tiếng Anh và thêm chú thích tiếng Việt phù hợp ở lần đầu tiên xuất hiện, như metatable (bảng meta), closure (đóng gói).

Ngày 19 tháng 11 năm 2006 vào lúc sáng sớm: Phần III của sổ tay (C API) đã hoàn tất :D